|
"Bu yılki hem
tatil hem de modelci gözüyle inceleme gezisi için eşim ve 2 çocuğumla birlikte
çıktığımız seyahatte ilk mola verdiğimiz il SİNOP oldu, 2 gece kaldık.
Akmanoğlu Gemi Modelleri firmasından adaşım ile görüştük. İstanbul-Gerede-Karabük-Araç-Kastamonu-Taşköprü-Sinop
gidiş yolumuzdu, dönerken mümkün olduğunca sahilden Sinop-Ayancık; çaylıoğlu
balıkçı barınağı, Maden köyü üzerinden Helaldi-Türkeli-Çatalzeytin-Abana-İnebolu-Doğanyurt
ve bol virajlı yollardan sonra nihayet Cide dönüş yolumuzun ikinci
durağı oldu, 1 gece kaldık. Ertesi gün gemi modelcilerinden Çağatay Doğramacı
ile buluştuk. |
Cide-kapısuyu-kurucaşile-Tekkeönü-Çakraz-Amasra-Saltukova-Hisarönü-Kilimli-Zonguldak-Ereğli-Düzce-Sakarya-Geyve
üçüncü durağımız oldu, 2 gece kayınpederimin yazlık olarak kullandığı 5.5
dönüm bahçeli evinde kaldık. Armutları haşerat yemiş bize pek bir şey kalmamıştı.
Mangal yapıp kedi ve köpekleri de doyurduktan sonra Karadeniz'de denize
girmeye çekindiğimiz için ver elini Geyve-Pamukova-Mekece-İznik-Orhangazi-Bursa-Balıkesir-Edremit-Altınoluk
dördüncü durağımız oldu, 5 gece kaldık. |
Hanımdan izin alıp
yalnız başıma Ayvalık, Cunda adası, Liman'a gittim. Her fırsatta
uğradığım bu limanda ahşap teknelerin arasında fotoğraf çekerek çok keyifli
anlar yaşadım. Çanakkale üzerinden de İstanbul'a 12 Ağustos
2014 akşamı döndük çok şükür." Mehmet Salihoğlu |
|
"Sinop denilince
aklıma ilk gelen hediyelik gemi maketleridir. En çok tanınan üç firma Ülgen
Tekne, Ayhan Kotra ve Akmanoğlu Kotra'dır. Bu firmalar genellikle
gemi maketi çeşitlerini seri üretmeye çalışmakta böylece maliyeti düşürüp
satışı arttırma politikası gütmektedirler. Bu işin ticareti de bunu gerektirmektedir.
Ancak bazı istisna gemi modeli çalışmalarına da yer vermektedirler. Bu çalışmaları
Sinop ve Türkiye sınırlarını aşmış dünyaya yayılmaya başlamıştır. |
Dikkat edilecek
olursa "maket" ve "model" ayırımı kullandım. Türk Dil Kurumu Türkçe
sözlüğe baktığımızda; |
Maket:
isim Fransızca maquette, Mimarlıkta, sanayide ve bazı sanat dallarında yer
alan eserlerin taslak durumundaki küçük örneği. |
Model:
isim Fransızca modèle, Resim, heykel vb. yapılırken baka baka benzetilmeye
çalışılan nesne veya kimse, örnek. |
Ölçek: İngilizce
Scale, Bir ölçüm boyutu ya da konusunu nicel olarak ölçmeye yarayan ve tam
ölçümlü sınırlardan oluşmuş ölçme aracı. |
Yaşamamış, yeni bir
tasarım ışığında ilk defa inşa edeceğimiz çalışmanın adına maket demek daha
doğru olacaktır. Geçmişte yaşamış ve/veya günümüzde yaşayan gemilere benzeyen
ama ölçeği tam tutmayan çalışmalara da maket diyebiliriz. |
Geçmişte yaşamış ve/veya
günümüzde yaşayan gemilerin planlı ve ölçekli maketine model demeyi daha
doğru buluyor ve tercih ediyoruz. "Gemi Modelciliği" tabirini planı olan
yahut planı olmayıp, alacağımız veya alınan ölçüler, fotoğraf, belge ve
bilgiler ışığında ölçekli olarak yaptığımız tekneler için de kullanıyoruz."
Mehmet Salihoğlu |
|
"1857
Paris antlaşmasından sonra kapanan Osmanlı Tersanelerinden biri
olan Sinop tersanesi de cezaevine dönüşmüştür |
Cezaevi
geleneği olarak bilinmekle beraber aslında modelciliğin tersane
geleneği olduğu sanılmaktadır. Tersanede gemi yapımının yanı
sıra çalışanların boş zamanlarını değerlendirmek için yaptıkları
yelkenliler cezaevinde özgürlük simgesi olarak benimsenmiş ve
mahkumların en güzel uğraşları olmuştur. |
1940'lı
yıllarda cezaevinde "kotracılık" adı altında yaygınlaşan bu
uğraş, Sinop'lu mahkumların tahliye olduktan sonra bu işi devam
ettirmeleri ve çevrelerinde özellikle gençlerin ilgisiyle oldukça
yayılmış. O zamanlar hemen hemen her ailede kısıtlı imkanlarla
da olsa bir "kotra" yapan varmış. |
Böylece
"kotra"lar evleri ve işyerlerini süslemeye başlamış, hatta limana
gelen yolcu gemilerinin aranılan hediyelik eşyası olmuştur.
|
Zaman içinde
belki de gereken değişimi yapamadığından yada ekonomik sebeplerden
ötürü "kotra" yapan insanların sayısı oldukça azalmış. Günümüzde
"kotracılık" yerini daha güzel, teknik ve sanatsal olarak modelciliğe
bırakmıştır." |
Kaynak:
Ülgen
Tekne sitesi |
|
|
|
Ayhan
DEMİR; 1936 Sinop Doğumludur. Bu sanatı 1950 senesinde Sinop Cezaevinde
yatan USTA adlı bir kişiden etkilenerek geliştirdi. Usta o zamanlarda
aftan yararlanarak maketleri üretmek için ufak bir atölye açmıştır.
Bu maketleri o zamanlarda Sinop Limanına gelen yolcu vapurlarına satıyormuş.
Ustanın atölyesinde gördüğü bir maketten çok etkilendi ve bu sanatı
geliştirmeye karar verdi. |
"1950 senesinde
ilk ve orta sanat okulundan takdir edilir bir öğrenci olarak mezun oldum.
15 yaşından kotra imalatı yapmak üzere küçük bir işyeri açtım. Sinop Limanına
gelen yolcu vapurlarına maketlerimi satmaya başladım. Bu maketler 1957 senesinde
Sinop'ta kurulan Amerikan radar teşkilatı askerlerinin çok ilgisini çekti
ve 40 sene Sinop'ta kalan Amerikan askerleri vasıtası ile üzerinden SİNOP
- TURKEY yazan gemi maketlerini satarak yaptığım gemi maketleri seneler
geçtikçe Sinop turizminde yerini almış oldu. Bu sanat Türkiye'de yalnız
Sinop'a ait ve Sinop'un simgesi olmuştur." Kaynak: Ayhan
Kotra sitesi |
|
"1950'li
yıllarda Sinop Cezaevinde yatan iki mahkum tarafından başlatılan bu el sanatı
mahkumların cezaevinden çıktından sonra Sinop'ta kalarak bu sanatı devam
ettirmeleri ve yanlarında çalışan çıraklara kotra yapımını öğretmeleri neticesinde
il merkezinde hızla yayılmıştır. İlk başlarda Sinop limanına gelen yolcu
vapurlarındaki ziyaretçilere hediyelik eşya olarak sunulan kotralar zamanla
ünlenmiş ve il dışınada hediyelik eşya olarak gönderilmeye başlanmıştır.
Bugün Sinop'a gelen yerli ve yabancı turistlerin hediyelik olarak aldıkları
gemi maketleri Sinop'un simgesi haline gelmiştir. Günümüzde devam eden kotracılığın
yanı sıra daha güncel olan teknik bilgi gerektiren ve planlı olarak çalışan
gemi maketçiliği de bu el sanatında görmekteyiz." Kaynak: Akmanoğlu
Kotra sitesi |
|
|