Modelcilik Dersleri

Gemi Modeli Yapım Planları

Bir geminin modelini gerçeğine uygun olarak yapabilmek için o geminin planı gerekir. Onun için genellikle gemi modeli yapım planları çizilmiştir. Gemi Modelleri bu planlara göre yapılırlar.

Plansız yapılan model, yapan şahsın boş zamanlarını doldurmak ve evinde süs eşyası gibi kullanmaktan öteye gidemez ve bir zaman sonra atılmaya mahkumdur.

Planlar model yapım planları olduğu gibi bazen de gemiyi inşa eden tersanenin orijinal planı da olabilir. Modelcinin dikkat edeceği husus plana sadık kalmak, ne planda olmayan bir parçayı ilave etmek, ne de planda olan parçayı eksik bırakmaktır.

İletişim dünyasında yaşadığımız günümüzde bir çok yerli-yabancı, ücretli-ücretsiz planlara internet sitelerinden ulaşabilirsiniz. Planlara örnek sayfa olarak www.gemimodelcligi.com/planlar.htm sayfasını gösterebiliriz.
Yerli planların bazıları çizim hataları içerebilir, çoğaltmadan kaynaklanan yanlışlıklarla da hatasız plan hatalı duruma gelebilir. Modelci planı dikkatlice inceleyerek ve kontrollü yaparsa plan hatalarının üstesinden gelebilir.

Plana uygun olarak yapılan gemi modeli, eğer modeli yapan kişinin eli model yapımına yatkın ve modeli plana göre tam yaparsa, yapılan model ulusal veya uluslararası yapılan yarışmalara girebildiği gibi modelin tarihi değeri ve ifade ettiği manaya göre yüksek ücretler verilerek Deniz Müzeleri veya özel sahıslarcada satın alınabilirler. Gemi model planlarının çok çeşitlerde çizimleri vardır. Bunları 6 ana grupta toplayabiliriz.

1— Profesyonel gemi modelcilerine hitap eden planlar. Bu planlar gemi inşa (tersane) planları da olabilir. (xxxx)
Burada profesyonel demekteki anlam model yapa yapa usta olmuş, hem plandan anlayan hem de model yapım tekniğini bilen ve gemileri çok iyi tanıyan kişileri ifade etmektedir. Gemi modellerini planlara göre noksansız yaptıkları gibi planlarda çizilmeyen noksan bırakılan kısımların şekillerini ve yerlerini ezbere bilirler ve onları ellerindeki plan ölçeğine göre yapar yerlerine montaj ederler.

Bazılarının evlerinde çok zengin gemi, kitap, katalog, mecmua, belge ve fotoğraf koleksiyonu vardır. Amatör modelciler tarafından plana göre yapılan gemi modellerini tetkik ettiklerinde modelci tarafından yapılmayan, noksan bırakılan veya şekline uymayan hataları ve kısımları derhal plana bakmadan görürler.

Bu usta modelcilere hitap eden planlar plan kataloglarında dört yıldız (xxxx) olarak gösterilir. Bu planlarda yandan görünüş (profil) üstten görünüş plan, baş ve kıç taraftan görünüşleri ile endazesi verilmiş planlardır. Gemi üzerinde bütün parçalar gösterilmiştir. Fakat ayrıca detay verilmemiştir. modelci planda gördüklerinin ne olduğunu bildiğinden onları plandaki ölçeğe göre yapar. Bu planlar bir nevi gemi inşa planları olup en küçük parçasına kadar çizilmiştir. Hatta bazılarında tekne içinde makine türbin ve kazanlar dahi gösterilmiştir.

2— Amatör fakat plandan anlayan ve birkaç model yapan modelcilere hitap eden planlar. (xxx)
Birkaç model yapmış, model yapımı üzerinde biraz tecrübesi olmuş model konstrüksiyonuna alışmış amatör gemi modelcisi yapım planlarıdır ki plan üzerinde genel görünüş plan ve endaze olduğu gibi geminin bazı kısımlarının detayları ve kesitleri vardır.

Bu planlar model plan kataloglarında üç yıldız (xxx) olarak gösterilirler. Bu planlardan model yapanlar evvelce yaptıkları modellerden edindikleri tecrübe yanında ayrıca doküman da topladıklarından ve toplamaya da devam ettiklerinden kendilerine yetecek kadar doküman sahibidirler. Bu modelcilerin en büyük eksiklikleri ellerindeki plan dışına çıkamazlar. Planlardaki eksiklikleri göremezler. Kendileri de bu eksiklikleri tamamlayamazlar. Başka bir modelci tarafından yapılmış modellerdeki hataları da göremezler.

3— Amatör gemi modelcilerine hitap eden planlar. (xx)
Amatörlere hitap eden planlar ise genel görünüşler, perspektif görünüşler ve her parçanın ayrı ayrı detayları çizilmiş ve üzerlerinde numaraları kalınlıkları ve hatta hangi malzemeden yapılacağı gösterilmiştir. Çok detaylı planlardır. Model plan Kataloglarında iki yıldız (xx) olarak gösterilirler. Bu planlardan her amatör verilecek küçük bir izahatla fazla kafa yormadan plan üzerindeki parça ebatlarına göre parçayı imal eder ve genel planda numaralı yerine montaj yapabilirler.

Bu planlarda ayrıca muhtelif cephelerden çekilmiş fotoğraflar da vardır. Gemi modelinin boya renkleri de verilmiştir. Ayrıca modelin yapılış ve montaj sırasına göre kısım kısım resimleri de bulunur. Modelci hangi parçayı ne zaman yerine montaj edeceğim diye düşünmez.

4— Gemi modeline yeni başlayan amatörlere hitap eden planlar. Öğretici planlar. (x)

Bir de model yapımına yeni başlayan amatörler için model planları vardır ki bu planlar çok basit adeta bir oyuncak gemi modeli yapma planlarına benzer. Bu planlar basit oldukları için seçilen gemilerde basit gemiler olup bütün parçaların detayları tek tek verilmiştir. Bu planlara alıştırma planı dememiz daha doğru olur. Bu planlar gemi model plan kataloglarında bir yıldız (x) olarak gösterilir.

5— Minyatür gemi modeli planları

Minyatür gemi model planları ise çok küçük ölçekli olduğun dan yandan görünüş, üsten görünüş ve ayrıca bir kaç kesitle detay olan planlardır. Bu planlardan gemi modeli yapmak isteyenlerin ellerinin çok maharetli ve ince işler yapmaya yatkın olmaları gerekir. Basit görünüşlerine rağmen işlemesi şekillendirilmesi zordur.

6— Kit gemi modeli planları. Plastik veya ağaçtan bütün parçaları hazır yapılmış gemilerin montaj planları.

Kit tabir edilen gemi modelleri ise fabrikalar tarafından seri olarak plastik veya benzeri gereçlerden her bir parçası ayrı ayrı yapılan modeller olup bunların planları parçaların montaj planlarıdır. Kit modelleri bütün dünyada çok revaçta olup ancak bunlar genellikle evlerinde koleksiyon yapmak isteyenler tarafından satın alınırlar.

Bir çok gemi model planlarında direklerin, çarmık, istinga, istiralya ve patrisaların bağlantı yerlerinin, model üzerinde bağlantı yerleri gösterildiği halde, yelken donanımlarının tekne üzerinde bağlantı yerleri gösterilmemektedir.

Yelken donanımları direk üstlerinden biraz aşağıya çizilerek ucuna okla aşağıya gidecektir şeklinde gösterilir. Onun için de amatör modelciler, yelken donanımlarının tekne üzerinde geleceği yeri tespit edemez veya çok zorluk çekerler.

İşte onun için burada tekne üzerinde yelken donanımlarının geleceği yerleri gösteren bir örnek verilmiştir. Tabii ki bu yerler geminin yapıldığı yüz yıla ve geminin tipine geminin yapıldığı devlete göre farklılıklar gösterir. Ama genel olarak bu şema size yine de iyi bir fikir verecektir.

Cıvadra dört köşe yelken donanımı: 1-Kandilisa 2-Prasyalar 3-Ek patrisa 4-İskotalar 5-İstinga halatı 6-Grıva mataforası hareketli donanım

Puruva yelkenleri: 7–Kandilisa 8-Trinket ve mayıstra seren halatı 9–Mantıyalar 10–İskotalar 11-Yan yelken donanımları 12-Prasyalar 13-Kuntra iskotaları 14-Salaburun istinga selviçeleri 15-Borina halatı 16-Istiralya palangası donanımı 17-Patrisa

Puruva tirinket yelkeni: 18-Larmo filadoru 19–Kandilisa 20–Mantilyalar 21–İskotalar 22–Prasyalar 23-İstinga halatı 24-Borina halatı

Grandi yelkeni: 25–Kandilisa 26–Seren halatları 27–Mantilyalar 28–İskotalar 29-Yan yelken donanımları 30–Prasyalar 31-Kuntra iskotaları 32-Salaburun istinga selviçeleri 33-Borina halatı 34-İstiralya palanga donanımı 35–Patrisa

Grandi babafingo yelkeni: 36–Kandilisa 37-Mantilya 38–Iskotalar 39-Prasyalar 40-Istinga halatı 41-Borina halatı

Mizana yelkeni: 42–Kandilisa 43-Seren halatları 44–Marıtilyalar 45-Kuntra iskotaları 46-Hamaylı istinga selviçeleri 47-Çatal seren palangası 48-Yan yelken hareketli donanımı 49-İskotalar
 

Gemi planları, şu çizimlerden meydana gelir.

1- Endaze planı: a) En kesit b) Boy Görünüş c) Plan görünüş

2- Geminin yandan bütün donanımları ile beraber tam görünüşü

3- Geminin boyuna kesiti . Yelken ve donanımları hariç bütün donanımları görünüşü ile beraber

4- Geminin tam plan görünüşü. Bu görünüşte direk ve yelkenler gösterilmez yalnız güverte üzerindeki bütün donanımlar gösterilir.

5- Kıçtan görünüş

6- Baştan görünüş

7- Ortadan enine kesit baş tarafa doğru bakış ve bütün aksesuarın görülmesi.

8- Ortadan enine kesit kıç tarafa doğru bakış ve bütün aksesuarların görülmesi.

9- Detay planları: geminin bütün donanım ve aksesuarının tek tek model ölçeğinde çizimleri bulunur.

Bu planların dışında ayrıca modelin teknesinin, omurga posta ve güvertelerin nasıl montaj edileceği teknenin dış kaplamasının nasıl yapılacağına dair çizimler de bulunur.