Yakamozun
manası: "Yakamoz
(Rum. diakamós), uyarıldığında ışık saçan tek hücreli bir deniz canlısıdır.
Denizin ateş böceği olarak da düşünülebilir çünkü iki canlının biyolojik
olarak ışık saçması (Biyoluminesans) onları özel kılar. Boyut olarak küçük
olan bu canlının birçoklarının bir araya gelip, ışık saçmasına da yakamoz
denir. Yakamozun gözlemlenebilmesi için diğer ışık kaynaklarının (Güneş,
Ay ve Şehir ışıkları) yakamoz ışıklarını bastırmaması gerekir. Yakamoz
oluştuğunda denizde uzun floresan lambalar yanıyormuş gibi gözükür. Noctiluca
scintillans balonsu bir görünüme sahip bir ökaryottur. Diğer Ateşrengi
alglerinki gibi sert bir zırha sahip değildir ve balonsu bir görünümü
vardır. İki kamçısından uzun ve yapışkan özelliği bulunanı ile deniz yüzeyine
yakın seviyede avlanır. Rastgele hareketleri sonucu kamçısına yapışan
diğer mikroskobik deniz canlılarıyla beslenir. Çapları 1-2 mm kadardır.
İnce bir elek veya bir tül ile sudan ayrılıp büyük bir mercek ile incelenebilinirler.
Genelde bölünme yoluyla çoğalan canlının çiftleşmesi de görülen bir olaydır.
Yakamozu özel kılan ışıma olgusu luciferin-luciferaz enzim substrat çiftinin
reaksiyonu sonucu oluşur. Bu kimyasallar sitoplazma içinde dağılmış halde
bulunan binlerce küresel organelde saklanırlar. Söz konusu canlıların
ışık saçması bir savunma mekanizması olarak düşünülmektedir. Saldırı altında
kalan tek hücreli ışık yayarak, daha büyük avcıların kendisine saldıranı
fark etmesini sağlar. Bu özellik balıkçılar tarafından da kullanılır.
Bazı balıkçı teknelerinde yüksek bir direk ve bu direğin ucunda oturulacak
bir yer vardır. Gırgır motorlarının köprülerinin çok katlı ve en üst kattan
bile kumanda edilebiliyor olmalarının bir sebebi de budur. Balıkçılardan
biri buraya oturarak ay olmayan geceleri balıkların yakamoz yaparak geçtikleri
yolları görüp dümenciyi yönlendirirler veya doğrudan kendileri tekneye
kumanda ederler. Yine yakamoz ışığı dolayısıyla Lüfer avlarken Lüks ışığı
kullanılır; ışık balık gelsin diye değil misinanın değdiği, yakamozların
çıkardığı ışıktan Lüfer korkmasın diye Lüks ışığı kullanılır. Lüks ışığı
yakamoz ışığını bastırdığından Lüfer'in misinayı farketmesini engeller."
Kaynak: http://tr.wikipedia.org/wiki/Yakamoz
|